Eigen vermogen en verplichtingen
2.2.6.1 26. Eigen vermogen
A. Aandelenkapitaal en agio
In duizenden euro | Gewone aandelen (aantal) | Bedrag | ||
31 december 2018 | 31 december 2017 | 31 december 2018 | 31 december 2017 | |
Gewone aandelen - nominale waarde €0,01 | 106.261.040 | 106.261.040 | 144.617 | 144.617 |
Prioriteitsaandeel - nominale waarde €0,01 | 1 | 1 | - | - |
Uitstaand op 31 december - volgestort | 106.261.041 | 106.261.041 | 144.617 | 144.617 |
Op 15 april 2016 is besloten de statuten van de Vennootschap te wijzigen en de juridische vorm van de Vennootschap om te zetten in een naamloze vennootschap en de nominale waarde van de aandelen verlaagd van €1,00 tot €0,01 per aandeel, met een ingangsdatum van 23 mei 2016. Op 31 december 2018, bestaat het aandelenkapitaal uit 106.261.040 gewone aandelen en 1 prioriteitsaandeel. Per balansdatum waren alle aandelen uitgegeven en volgestort. Het agio bestaat uit het positieve verschil tussen de uitgifteprijs en de nominale waarde van uitgegeven aandelen.
De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft op 26 april 2017 ForFarmers gemachtigd om gedurende een periode van 18 maanden een inkoopprogramma van eigen aandelen te starten voor (a) een bedrag dat ligt tussen de €40 miljoen en €60 miljoen om onder meer de balans van de Groep efficiënter te maken en (b) aanvullend aandelen in te kopen voor de uitvoering van medewerkersparticipatieplannen. De Groep heeft in 2018 802.291 aandelen (2017: 5.747.993) ingekocht voor een bedrag van €8,1 miljoen (2017: €56,7 miljoen) (inclusief kosten inkoop). Hiervan zijn 179.579 aandelen (2017: 358.465) voor een bedrag van €1,8 miljoen (2017: 3,0 miljoen) als certificaten heruitgegeven ten behoeve van de medewerkersparticipatieplannen, waarmee het saldo inkoop eigen aandelen €60,0 miljoen (2017: €53,7 miljoen) (inclusief kosten inkoop) bedraagt. Gedurende 2018 heeft de Groep het inkoopprogramma eigen aandelen afgesloten.
(i) Gewone aandelen
Alle houders van gewone aandelen zijn gelijkgerechtigd. De houders van deze aandelen zijn gerechtigd tot het dividend dat wordt betaald en zijn gerechtigd tot het uitbrengen van een stem per aandeel in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van de Vennootschap. Op de aandelen die door de Vennootschap zelf worden gehouden wordt geen dividend uitgekeerd en wordt geen stemrecht uitgeoefend.
(ii) Prioriteitsaandeel
Het prioriteitsaandeel wordt gehouden door Coöperatie FromFarmers U.A. Als gevolg van de aandelen in eigen bezit van de Vennootschap kon de Coöperatie FromFarmers U.A. op de meest recente peildatum van 1 januari 2019 voor 48,5% van de totaal op gewone aandelen uit te brengen stemmen het stemrecht uitoefenen (zie noot 1). Daarnaast kon de Coöperatie steminstructie geven met betrekking tot de door Stichting Beheer- en Administratiekantoor gehouden aandelen (7,4%), waarmee de Coöperatie FromFarmers U.A. in totaal een stembelang van 55,9% heeft. Als prioriteitsaandeelhouder geldt dat Coöperatie FromFarmers U.A.:
(i) een aanbevelingsrecht heeft voor vier van de zes leden van de Raad van Commissarissen;
(ii) na overleg met de Raad van Commissarissen een commissaris als voorzitter kan benoemen;
(iii) een goedkeuringsrecht heeft met betrekking tot de besluiten van de Raad van Bestuur omtrent:
-
het verplaatsen van het hoofdkantoor van de Vennootschap buiten Oost-Nederland (Gelderland en Overijssel);
-
een belangrijke verandering van de identiteit of het karakter van de Vennootschap of onderneming ten gevolge van (1) overdracht van de onderneming of vrijwel de gehele onderneming aan een derde of (2) het aangaan of verbreken van duurzame samenwerking van de Vennootschap of een dochtermaatschappij met een andere rechtspersoon of vennootschap dan wel als volledig aansprakelijke vennoot in een commanditaire vennootschap of vennootschap onder firma, indien deze samenwerking of verbreking van ingrijpende betekenis is voor de Vennootschap;
-
het nemen of afstoten van een deelneming in het kapitaal van een vennootschap ter waarde van ten minste een derde van het eigen vermogen volgens de balans met toelichting of, indien de Vennootschap een geconsolideerde balans opstelt, volgens de geconsolideerde balans met toelichting volgens de laatst vastgestelde jaarrekening van de Vennootschap, door haar of een dochtermaatschappij;
-
het wijzigen van de statuten van de Vennootschap;
-
het aangaan van een fusie of splitsing.
Voor de voorwaarden voor het houden van het prioriteitsaandeel en de bijzondere zeggenschapsrechten die daaraan verbonden zijn in het geval dat stemrecht en/of steminstructie voor minder dan 50% kan worden uitgeoefend of gegeven, wordt verwezen naar de Verklaring inzake Corporate Governance.
Het prioriteitsaandeel is geclassificeerd als eigen vermogen, omdat aan het aandeel geen verplichting is verbonden om geldmiddelen in te brengen en geen verrekening vereist in een variabel aantal van de eigenvermogensinstrumenten van de Vennootschap.
B. Aard en doel van reserves
(i) Reserve eigen aandelen
De reserve voor de (certificaten van) aandelen die de Vennootschap in haar eigen kapitaal houdt bestaat uit de kosten van verwerving van deze (certificaten van) aandelen. De (certificaten van) aandelen in eigen bezit worden in mindering gebracht op het eigen vermogen toerekenbaar aan aandeelhouders.
De (certificaten van) aandelen in eigen bezit worden verantwoord tegen kostprijs, welke wordt gevormd door de marktprijs op de dag van verwerving, waarbij de nominale waarde van de aangekochte (certificaten van) aandelen wordt gedebiteerd ten laste van de reserve eigen aandelen. Indien (certificaten van) aandelen in eigen beheer weer worden verkocht wordt de nominale waarde van de aandelen gecrediteerd ten gunste van de reserve eigen aandelen. Ieder verschil tussen de nominale waarde en de marktprijs wordt verantwoord als een correctie op de reserve ingehouden winsten.
Gedurende het boekjaar verwierf de Vennootschap 802.291 van haar eigen aandelen als onderdeel van het inkoopprogramma eigen aandelen en teneinde in staat te zijn certificaten toe te kennen aan medewerkers in het kader van het medewerkersparticipatieplan. Per 31 december 2018, hield de Groep 6.092.004 van de (certificaten van) aandelen in de Vennootschap in eigendom.
In 2017 verwierf de Vennootschap 5.747.993 van haar eigen (certificaten van) aandelen als onderdeel van het inkoopprogramma eigen aandelen en teneinde in staat te zijn certificaten toe te kennen aan medewerkers in het kader van het medewerkersparticipatieplan. Naast de inkoop van het genoemde aantal aandelen zijn ook de 358.465 aandelen aangewend voor het werknemersparticipatieplan die verworven waren ten behoeve van het voormalige liquiditeitsverschaffer contract (SNS) dat op 24 mei 2016 is afgelopen in verband met de openbare beursnotering op die datum. Per 31 december 2017, hield de Groep 5.469.292 van de (certificaten van) aandelen in de Vennootschap in eigendom.
De mutatie in de aandelen in eigen bezit kan als volgt worden samengevat:
De mutatie in de reserve eigen aandelen | ||||
Aantal aandelen | Nominale waarde in duizend euro | |||
2018 | 2017 | 2018 | 2017 | |
Stand op 1 januari | 5.469.292 | 77.580 | 55 | 1 |
Terugkoop werknemersparticipatieplan | 186.502 | 301.560 | - | - |
Heruitgifte werknemersparticiptatieplan | -179.579 | -358.465 | - | - |
Inkoop eigen aandelen | 615.789 | 5.446.433 | 6 | 54 |
Aanpassing nominale waarde aandelen | - | - | - | - |
Overige mutaties | - | 2.184 | - | - |
Stand op 31 december | 6.092.004 | 5.469.292 | 61 | 55 |
De overige mutaties 2017 hebben betrekking op certificaten van aandelen die verrekend zijn met openstaande vorderingen.
(ii) Reserve omrekeningsverschillen
De reserve omrekeningsverschillen omvat alle valutaverschillen op vreemde valuta die ontstaan door activiteiten van buitenlandse deelnemingen. De daling van deze reserve per 31 december 2018 is het gevolg van de devaluatie van het Britse pond, deels ongedaan gemaakt door de revaluatie van de Poolse zloty.
(iii) Reserve kasstroomafdekkingen
De reserve kasstroomafdekkingen omvat het effectieve deel van de cumulatieve nettomutatie in de reële waarde van kasstroomafdekkingsinstrumenten, in afwachting van latere verwerking in het resultaat op het moment dat de afgedekte kasstromen het resultaat raken. Dit betreft met name het resultaat op derivaten voor de aankoop van Tasomix en de afgesloten dieselhedges.
(iv) Overige reserves en ingehouden winsten
De overige reserves worden aangehouden door de Vennootschap op grond van statutaire bepalingen.
De ingehouden winsten worden gevormd door het saldo van winsten die niet zijn uitgekeerd aan de aandeelhouders.
Ten aanzien van dividendbesluiten wordt verwezen naar de statutaire resultaatbestemmingsregeling in de overige gegevens.
Voor een verdere detaillering van de overige reserves en ingehouden winsten wordt verwezen naar noot 48, eigen vermogen bij de toelichting van de enkelvoudige jaarrekening.
C. Dividend
De Vennootschap heeft de volgende dividenden vastgesteld en uitgekeerd:
Uitbetaald in het jaar | ||
In duizenden euro | 2018 | 2017 |
€0,30 per in aanmerking komend gewoon aandeel (2017: €0,24) | 30.053 | 25.716 |
30.053 | 25.716 | |
Na de balansdatum heeft de Directie de volgende dividenden voorgesteld. Voor de dividenden is geen verplichting opgenomen en er zijn geen fiscale gevolgen voor de Vennootschap.
Voorgesteld over het jaar | |||
In duizenden euro | noot | 2018 | 2017 |
€0,30 per in aanmerking komend gewoon aandeel (2017: €0,30) | 48 | 30.051 | 30.238 |
30.051 | 30.238 | ||
Het totale dividend van €30.051 duizend bestaat uit een dividend van €28.360 duizend en een speciaal dividend van €1.691 duizend.
Change layout to 1 column
D. Niet-gerealiseerde resultaten geaccumuleerd in de reserves, na belasting
Toe te rekenen aan aandeelhouders van de Vennootschap | |||||||
In duizenden euro | noot | Reserve omrekenings- verschillen | Reserve kasstroom- afdekkingen | Overige reserves en ingehouden winsten | Totaal | Minder- heids- belangen | Totaal niet-gerealiseerde resultaten |
2018 | |||||||
Herwaardering van toegezegd-pensioenverplichtingen | 15B , 16B | - | - | 9.864 | 9.864 | - | 9.864 |
Buitenlandse activiteiten - valuta omrekeningsverschillen | 16B | -961 | - | - | -961 | - | -961 |
Kasstroomafdekkingen - effectieve deel van reële waardeveranderingen | 16B | - | -330 | - | -330 | - | -330 |
Kasstroomafdekkingen - geherclassificeerd naar de winst-en-verliesrekening / balans | 16B | - | -566 | - | -566 | - | -566 |
Deelnemingen verwerkt volgens de 'equity'-methode - aandeel in niet-gerealiseerde resultaten | 16B | - | - | -11 | -11 | - | -11 |
Totaal | -961 | -896 | 9.853 | 7.996 | - | 7.996 | |
2017 | |||||||
Herwaardering van toegezegd-pensioenverplichtingen | 15B , 16B | - | - | 4.168 | 4.168 | - | 4.168 |
Buitenlandse activiteiten - valuta omrekeningsverschillen | 16B | -2.083 | - | - | -2.083 | - | -2.083 |
Kasstroomafdekkingen - effectieve deel van reële waardeveranderingen | 16B | - | 6 | - | 6 | - | 6 |
Kasstroomafdekkingen - geherclassificeerd naar de winst-en-verliesrekening / balans | 16B | - | -33 | - | -33 | - | -33 |
Deelnemingen verwerkt volgens de 'equity'-methode - aandeel in niet-gerealiseerde resultaten | 16B | - | - | 5 | 5 | - | 5 |
Totaal | -2.083 | -27 | 4.173 | 2.063 | - | 2.063 | |
2.2.6.2 27. Alternatieve prestatiemaatstaven
De Directie heeft ‘onderliggende kengetallen’ gedefinieerd als prestatiemaatstaf, aangezien zij van mening is dat deze maatstaf relevant is voor een begrip van de financiële prestaties van de Groep. Deze prestatiemaatstaven worden zowel op geconsolideerd als ook op Operationeel Segment niveau gevolgd. Management gelooft dat deze onderliggende kengetallen een beter beeld geven van de bedrijfsontwikkeling en financiële prestaties van ForFarmers, omdat ze de impact van materiële posten elimineren, welke worden beschouwd als eenmalig, en die niet direct gerelateerd zijn aan de operationele prestaties van ForFarmers. De onderliggende kengetallen worden gerapporteerd op het niveau van EBITDA, EBIT en winst voor aandeelhouders.
Vier verschillende eliminaties zijn gedefinieerd:
i) Bijzondere waardeverminderingen op materiële en immateriële vaste activa; ii) Bedrijfscombinaties en Verkoop van activa en belangen, inclusief het disconteringseffect/reële waardewijzigingen op earn-out regelingen en opties, dividend met betrekking tot minderheidsbelangen bij geanticipeerde acquisities, en desinvestering gerelateerde kosten; iii) Herstructurering; en iv) Overig, bestaand uit andere eenmalige niet-operationele effecten.
Onderliggende kengetallen zijn geen gedefinieerde prestatiemaatstaven binnen IFRS. De definitie van de Groep van onderliggende EBIT(DA) en onderliggende winst voor aandeelhouders van de onderneming over het boekjaar is mogelijk niet vergelijkbaar met gelijknamige prestatiemaatstaven en toelichtingen van andere entiteiten. ForFarmers heeft eerder de doelstelling afgegeven voor de middellange termijn ten aanzien van een gemiddelde jaarlijkse onderliggende EDITDA groei van in de 'mid single digits' bij gelijkblijvende koersen.
Change layout to 1 column
Change layout to 2 columns
De APM posten in 2018 bestaan uit:
Bijzondere waardeverminderingen
- €0,6 miljoen (€0,4 miljoen na belasting) terugname van een bijzondere waardevermindering uit 2014 op de (tweede) fabriek in Deventer, die opnieuw in gebruik is genomen voor de productie van niet-genetisch gemodificeerd (non-GGO) voer.
Bedrijfscombinaties en Verkoop van activa en belangen
- €4,5 miljoen (€3,4 miljoen na belasting) incidentele bate in verband met de verkoop van de akkerbouwactiviteiten in Nederland;
- €0,4 miljoen (€0,3 miljoen na belasting) ontvangen nabetaling inzake de verkoop van Adaptris (Verenigd Koninkrijk);
- €0,5 miljoen (€0,5 miljoen na belasting) gerelateerd aan de oprenting van de uitgestelde betalingen voor de overname van VleutenSteijn, Maatman, Van Gorp en Tasomix;
- €1,8 miljoen (€1,8 miljoen na belasting) gerelateerd aan de oprenting van de optieregeling verplichting voor de overname van Tasomix.
Herstructurering
- €0,1 miljoen (€0,1 miljoen na belasting) herstructureringskosten met betrekking tot een verkoopkantoor in het Verenigd Koninkrijk.
Overig
- €0,9 miljoen (€0,7 miljoen na belasting) toevoeging aan de (niet actieve) Toegezegde Pensioen regeling in het Verenigd Koninkrijk als gevolg van een uitspraak van het Hooggerechtshof over gelijke pensioenrechten voor mannen en vrouwen.
De APM posten in 2017 bestaan uit:
Bijzondere waardeverminderingen
- €1,9 miljoen (€1,7 miljoen na belasting) bijzondere waardevermindering van een fabriek als gevolg van het supply chain optimalisatieplan in het Verenigd Koninkrijk.
Bedrijfscombinaties en Verkoop van activa en belangen
- €0,3 miljoen (€0,2 miljoen na belasting) boekwinst op de verkoop van Adaptris (Verenigd Koninkrijk);
- €0,1 miljoen (€0,1 miljoen na belasting) boekwinst op de verkoop van overige vaste bedrijfsmiddelen in Nederland;
- €0,1 miljoen (€0,1 miljoen na belasting) gerelateerd aan de oprenting van de uitgestelde betaling voor de overname van VleutenSteijn.
Herstructurering
- €0,2 miljoen (€0,1 miljoen na belasting) herstructureringskosten voor de introductie van een financieel shared service center voor continentaal Europa.
2.2.6.3 28. Kapitaalmanagement
ForFarmers maakt bij de bewaking van haar vermogenspositie gebruik van het rendementscijfer rendement op het gemiddeld geïnvesteerd vermogen. Dit rendementscijfer is gedefinieerd als de onderliggende EBIT(DA) in verhouding tot het gemiddeld geïnvesteerd vermogen (het 12-maands gemiddelde van de som van het eigen vermogen en langlopende verplichtingen gecorrigeerd voor geldmiddelen en kasequivalenten, bankschulden, activa aangehouden voor verkoop en deelnemingen verwerkt volgens de 'equity'-methode). Het gemiddeld geïnvesteerd vermogen bedraagt in 2018 €434,5 miljoen (2017: €417,0 miljoen) en het EBITDA rendement op het gemiddeld geïnvesteerd vermogen bedroeg 23,0% (2017: 24,3%). Deze ratio wordt per cluster berekend en maakt de clusters beter vergelijkbaar. Het EBIT rendement op het gemiddeld geïnvesteerd vermogen bedroeg 16,4% (2017: 18,2%).
Financiering
De lange termijn doelstelling van ForFarmers is om de verhouding netto schuld ten opzichte van de genormaliseerde EBITDA maximaal 2,5 te laten bedragen. De genormaliseerde EBITDA wordt gedefinieerd conform de convenantbepalingen in de financieringsovereenkomst met de banken, waarvoor wordt verwezen naar noot 29. De netto schuld-genormaliseerde EBITDA ratio per 31 december 2018 en 31 december 2017 kan als volgt worden weergegeven:
Change layout to 1 column
In duizenden euro | noot | 2018 | 2017 |
Leningen en overige financieringsverplichtingen | 29 | 55.503 | 44.536 |
Bankschulden | 24 | 13.307 | 49.690 |
Minus: geldmiddelen en kasequivalenten | 24 | -51.756 | -161.297 |
Netto schuld | 17.054 | -67.071 | |
Bedrijfsresultaat voor afschrijving, amortisatie en bijzondere waardevermindering (EBITDA) | 103.920 | 101.649 | |
Aanpassingen zoals vastgelegd in de financieringsovereenkomst | 7.137 | 142 | |
Genormaliseerde EBITDA | 111.057 | 101.791 | |
Leverage ratio (verhouding netto schuld - genormaliseerde EBITDA) | 0,15 | -0,66 | |
Interest coverage ratio (verhouding bedrijfsresultaat - netto rentelasten op leningen) | -70,96 | -72,36 | |
Change layout to 2 columns
Deze lange termijn doelstelling is lager dan de in het financieringsarrangement vereiste ratio, zie noot 29. ForFarmers heeft in het boekjaar voldaan aan alle financieringsconvenanten.
Inkoopprogramma eigen aandelen
De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft op 26 april 2017 ForFarmers gemachtigd om gedurende een periode van 18 maanden een inkoopprogramma van eigen aandelen te starten.
Het totaal aantal aandelen dat volgens het inkoopprogramma eigen aandelen is ingekocht bedraagt 6.062.222 aandelen (exclusief inkoop ten behoeve van de participatieplannen), voor een totaalbedrag van €60,0 miljoen, zie noot 26A voor meer informatie.
2.2.6.4 29. Leningen en overige financieringsverplichtingen
In duizenden euro | noot | 31 december 2018 | 31 december 2017 |
Bankleningen zonder zekerheden | 39.083 | 44.429 | |
Bankleningen met zekerheden | 29C | 10.220 | - |
Financiële-leaseverplichtingen | 186 | 79 | |
Leningen van verbonden partijen | 3.051 | - | |
Totaal langlopend | 52.540 | 44.508 | |
Bankleningen zonder zekerheden | 131 | - | |
Bankleningen met zekerheden | 29C | 2.432 | - |
Financiële-leaseverplichtingen | 400 | 28 | |
Totaal kortlopend | 2.963 | 28 | |
De financieringsovereenkomst die in 2014 is afgesloten heeft geen kortlopende aflossingsverplichtingen per 31 december 2018 (31 december 2017: idem). Voor informatie inzake de financieringsovereenkomst wordt verwezen naar de subparagraaf 'Multicurrency revolving facility agreement'.
Informatie over de blootstelling van de Groep aan rente-, vreemde valuta- en liquiditeitsrisico's is toegelicht in noot 32.
Change layout to 1 column
A. Voorwaarden en aflossingsschema
De voorwaarden voor de uitstaande leningen kunnen als volgt worden weergegeven:
Valuta | Nominale rente | Jaar van afloop | Nominale waarde 31 december 2018 | Boekwaarde 31 december 2018 | Nominale waarde 31 december 2017 | Boekwaarde 31 december 2017 | |
In duizenden euro | % | ||||||
Bankleningen zonder zekerheden (variabele rente) | GBP | LIBOR + 0.7% | 2020 | 39.456 | 39.214 | 45.086 | 44.429 |
Bankleningen met zekerheden (variabele rente) | PLN | WIBOR + 0.85% - 1.2% | 2019 - 2027 | 12.286 | 12.285 | - | - |
Bankleningen met zekerheden (variabele rente) | EUR | EURIBOR + 1.6% | 2019 | 367 | 367 | - | - |
Financiële-leaseverplichtingen | GBP | 4.2% - 7.9% | 2019-2021 | 107 | 72 | 147 | 107 |
Financiële-leaseverplichtingen | PLN | 3.7% - 4.2% | 2022 | 533 | 514 | - | - |
Leningen van verbonden partijen | PLN | 3.8% | 2021 | 3.051 | 3.051 | - | - |
Totaal rentedragende verplichtingen | 55.800 | 55.503 | 45.233 | 44.536 | |||
Change layout to 2 columns
B. Bankleningen zonder zekerheden
(i) Multicurrency revolving facility agreement
De Groep heeft in 2014 een financieringsovereenkomst (multicurrency revolving facility agreement) afgesloten met ABN AMRO Bank, Rabobank, Lloyds Bank en BNP Paribas welke vrij van zekerheden is. De overeenkomst heeft een looptijd tot 31 januari 2020. Het bedrag van de financiering bedraagt €300 miljoen, bestaande uit een leningsfaciliteit van €200 miljoen en een rekening courant faciliteit van €100 miljoen, waarvan per 31 december 2018 nominaal £35,0 miljoen (€39,1 miljoen) (31 december 2017: £40,0 miljoen (€44,4 miljoen) werd gebruikt. Het rentepercentage op de financiering is gebaseerd op Euribor en/of Libor (afhankelijk van de valuta waarin bedragen zijn getrokken onder de faciliteit) plus een marge tussen 0,7% en 1,6%. De marge hangt af van de leverage ratio; op basis van de ratio in 2018 bedraagt deze marge 0,7% (2017: 0,7%).
Convenantrichtlijnen
Bestaande richtlijnen voor de financiële ratio’s:
- Leverage ratio, die wordt bepaald door de netto schuld gedeeld door genormaliseerde EBITDA. De leverage ratio mag niet meer bedragen dan 3,0; waarbij gedurende maximaal drie niet opeenvolgende halfjaarsperioden tijdens de kredietovereenkomst de ratio tussen 3,0 en 3,5 mag liggen.
- Interest coverage ratio, die wordt bepaald door het resultaat uit bedrijfsactiviteiten (EBIT) te delen door de netto-rentelasten en niet tussen nul en 4,0 mag zijn.
Netto schuld betekent het totale bedrag van alle schulden aan kredietinstellingen en andere financiers (inclusief financiële leaseovereenkomsten) minus geldmiddelen en kasequivalenten.
EBITDA betekent het bedrijfsresultaat (EBIT) vermeerderd met het bedrag van de amortisatie en afschrijvingen op activa..
Genormaliseerde EBITDA betekent, met betrekking tot een bepaalde periode, de EBITDA in die periode:
- inclusief EBITDA van een verworven onderneming gedurende de desbetreffende periode voor het deel van die periode voorafgaand aan het moment van acquisitie;
- exclusief EBITDA toerekenbaar aan een Groepsmaatschappij (of enig onderdeel van de Groep) verkocht tijdens de desbetreffende periode voor het deel voorafgaand aan de datum van verkoop tenzij de verkoopprijs met betrekking tot deze verkoop nog niet in de desbetreffende periode is ontvangen, in welk geval de EBITDA van de verkochte onderneming of activiteit in de genormaliseerde EBITDA zal worden opgenomen, met dien verstande dat wanneer de verkoopprijs deels is ontvangen in de relevante periode een proportioneel deel van de EBITDA van de verkochte onderneming of activiteit zal worden opgenomen in de genormaliseerde EBITDA;
- inclusief, op aanwijzing door de Groep, buitengewone kosten die zijn opgetreden in de relevante periode en samenhangen met de integratie van een verworven onderneming of met de kosten van ontvlechting bij de verkoop van een onderneming met dien verstande dat het totale bedrag van zulke kosten het bedrag van €25,0 miljoen niet overschrijdt gedurende de looptijd van de overeenkomst en het bedrag van €10,0 miljoen niet overschrijdt in een boekjaar. De Groep dient in dit geval een compliance certificaat in te dienen waarop de specificatie van deze buitengewone kosten wordt weergegeven.
Netto rentelasten betekent het netto bedrag van de financiële baten minus rente, commissie, fees, kortingen en andere financiële lasten verantwoord in de relevante periode in overeenstemming met de van toepassing zijnde verslaggevingsregels.
Per 31 december 2018 was de leverage ratio positief en de interest coverage ratio negatief conform de van toepassing zijnde verslaggevingsregels. Per 31 december 2017 waren zowel de leverage ratio als de interest coverage ratio negatief. Hiermee voldoet ForFarmers zowel per 31 december 2018 als per 31 december 2017 volledig aan de voorwaarden en condities van de convenanten.
(ii) Overige leningen zonder zekerheden
ForFarmers Thesing, Duitsland, heeft een financieringsovereenkomst met de Bremer Landesbank, vrij van zekerheden, met een maximum bedrag van €6 miljoen. Van deze faciliteit wordt per balansdatum voor €1,8 miljoen gebruik gemaakt (per 31 december 2017 werd van deze faciliteit geen gebruik gemaakt).
C. Bankleningen met zekerheden
De bankleningen met zekerheden ter hoogte van €12,7 miljoen hebben betrekking op de in 2018 geacquireerde entiteiten Voeders Algoet (België) en Tasomix (Polen). Ten behoeve van deze leningen zijn de volgende zekerheden verstrekt:
Voeders Algoet - ING Bank
- Mandaat pandrecht op roerende goederen.
Tasomix - Credit Agricole, PKO BP S.A.
- Stille verpanding op de vorderingen voor een totaalbedrag van €3,5 miljoen (PLN 15 miljoen).
- Hypothecaire zekerheid op vastgoed voor een totaalbedrag van €20,9 miljoen (PLN 89,7 miljoen).
- Pandrecht op de bedrijfsinventaris en voorraden.
Change layout to 1 column
D. Financiële lease verplichtingen
Financiële lease verplichtingen kunnen als volgt worden weergegeven:
31 december 2018 | 31 december 2017 | |||||
In duizenden euro | Toekomstige minimale leasebetalingen | Rente | Contante waarde van minimale leasebetalingen | Toekomstige minimale leasebetalingen | Rente | Contante waarde van minimale leasebetalingen |
Minder dan 1 jaar | 427 | 27 | 400 | 39 | 11 | 28 |
Tussen 1 en 5 jaar | 213 | 27 | 186 | 108 | 29 | 79 |
Meer dan 5 jaar | - | - | - | - | - | - |
Totaal | 640 | 54 | 586 | 147 | 40 | 107 |
De stijging van de toekomstige lease betalingen wordt veroorzaakt door de Tasomix acquisitie.
E. Aansluiting van mutaties in verplichtingen met kasstromen uit financieringsactiviteiten
In duizenden euro | noot | Leningen en overige financierings- verplichtingen | Financiële lease- verplichtingen | Reserves | Overige reserves en ingehouden winsten | Onverdeeld resultaat | Minder- heids- belangen | Totaal |
Stand op 1 januari 2018 | 44.429 | 107 | -5.747 | 207.781 | 58.554 | 4.629 | ||
Mutaties in kasstroom uit financieringsactiviteiten | ||||||||
Opbrengst uit in- en verkoop van eigen aandelen | - | - | -6 | -5.873 | - | - | -5.879 | |
Opbrengst uit verkoop van eigen aandelen met betrekking tot het medewerkersparticipatieplan | - | - | - | 1.503 | - | - | 1.503 | |
Terugkoop van eigen aandelen met betrekking tot het medewerkersparticipatieplan | - | - | - | -2.192 | - | - | -2.192 | |
Betalingen uit hoofde van financiële-leaseverplichtingen | - | -1.115 | - | - | - | - | -1.115 | |
Opname leningen | 1.608 | - | - | - | - | - | 1.608 | |
Terugbetaling banklening | -5.928 | - | - | - | - | - | -5.928 | |
Betaling van afwikkeling derivaten | - | - | - | -81 | - | - | -81 | |
Betaald dividend | 26 | - | - | - | -29.077 | - | -400 | -29.477 |
Totaal mutaties in kasstroom uit financieringsactiviteiten | -4.320 | -1.115 | -6 | -35.720 | - | -400 | -41.561 | |
Effect van valutakoers- en omrekeningsverschillen op geldmiddelen | -120 | 30 | - | - | - | - | -90 | |
Mutaties in reële waarde | 460 | - | - | - | - | - | 460 | |
Nieuwe financiële-leaseverplichtingen | - | 125 | - | - | - | - | 125 | |
Overige mutaties / Gerelateerd aan verplichtingen | ||||||||
Verwerving dochteronderneming | 6 | 14.468 | 1.439 | - | - | - | - | 15.907 |
Totaal verplichtingen gerelateerde overige mutaties | 14.808 | 1.594 | - | - | - | - | 15.907 | |
Verrekend dividend | 26C | - | - | - | -976 | - | - | -976 |
Totaal eigen vermogen gerelateerde overige mutaties | - | - | -1.857 | 68.905 | 36 | 937 | 68.021 | |
Stand op 31 december 2018 | 54.917 | 586 | -7.610 | 239.990 | 58.590 | 5.166 | ||
In duizenden euro | noot | Leningen en overige financierings- verplichtingen | Financiële lease- verplichtingen | Reserves | Overige reserves en ingehouden winsten | Onverdeeld resultaat | Minder- heids- belangen | Totaal |
Stand op 1 januari 2017 | 45.564 | 214 | -3.583 | 229.816 | 53.260 | 4.880 | ||
Mutaties in kasstroom uit financieringsactiviteiten | ||||||||
Opbrengst uit in- en verkoop van eigen aandelen | - | - | -54 | -53.504 | - | - | -53.558 | |
Opbrengst uit verkoop van eigen aandelen met betrekking tot het medewerkersparticipatieplan | - | - | - | 2.335 | - | - | 2.335 | |
Terugkoop van eigen aandelen met betrekking tot het medewerkersparticipatieplan | - | - | - | -3.151 | - | - | -3.151 | |
Betalingen uit hoofde van financiële-leaseverplichtingen | - | -130 | - | - | - | - | -130 | |
Betaald dividend | - | - | - | -24.672 | - | -1.000 | -25.672 | |
Totaal mutaties in kasstroom uit financieringsactiviteiten | - | -130 | -54 | -78.992 | - | -1.000 | -80.176 | |
Effect van valutakoers- en omrekeningsverschillen op geldmiddelen | -1.628 | -7 | - | - | - | - | -1.635 | |
Mutaties in reële waarde | 493 | - | - | - | - | - | 493 | |
Overige mutaties / Gerelateerd aan verplichtingen | ||||||||
Verwerving dochteronderneming | 6 | - | 30 | - | - | - | - | 30 |
Totaal verplichtingen gerelateerde overige mutaties | - | 30 | - | - | - | - | 30 | |
Verrekend dividend | 26C | - | - | - | -1.044 | - | - | -1.044 |
Totaal eigen vermogen gerelateerde overige mutaties | - | - | -2.110 | 58.098 | 5.294 | 749 | 62.031 | |
Stand op 31 december 2017 | 44.429 | 107 | -5.747 | 207.878 | 58.554 | 4.629 | ||
2.2.6.5 30. Voorzieningen
2018 | ||||||
In duizenden euro | Bodemsanering | Sloopkosten | Herstructurering | Verlieslatende contracten | Overig | Totaal |
Stand op 1 januari 2018 | 684 | 383 | 398 | 572 | 1.344 | 3.381 |
Verworven via bedrijfscombinaties | 150 | - | - | - | 180 | 330 |
In boekjaar getroffen voorzieningen | 32 | 39 | 227 | 1.137 | 297 | 1.732 |
In boekjaar vrijgevallen voorzieningen | -88 | -220 | -134 | -453 | -213 | -1.108 |
In boekjaar gebruikte voorzieningen | - | - | -285 | -597 | -270 | -1.152 |
Effect van discontering | 6 | 3 | - | 2 | 8 | 19 |
Overige mutatie | - | - | - | - | 199 | 199 |
Translatie verschillen | - | - | -2 | - | -3 | -5 |
Stand op 31 december 2018 | 784 | 205 | 204 | 661 | 1.542 | 3.396 |
Langlopend | 784 | 129 | - | - | 1.111 | 2.024 |
Kortlopend | - | 76 | 204 | 661 | 431 | 1.372 |
Stand op 31 december 2018 | 784 | 205 | 204 | 661 | 1.542 | 3.396 |
2017 | ||||||
In duizenden euro | Bodemsanering | Sloopkosten | Herstructurering | Verlieslatende contracten | Overig | Totaal |
Stand op 1 januari 2017 | 791 | 371 | 1.518 | 583 | 2.082 | 5.345 |
In boekjaar getroffen voorzieningen | - | 129 | 344 | 414 | 275 | 1.162 |
In boekjaar vrijgevallen voorzieningen | -100 | - | -46 | -53 | -41 | -240 |
In boekjaar gebruikte voorzieningen | -7 | -117 | -1.386 | -380 | -953 | -2.843 |
Effect van discontering | - | - | - | 8 | - | 8 |
Translatie verschillen | - | - | -32 | - | -19 | -51 |
Stand op 31 december 2017 | 684 | 383 | 398 | 572 | 1.344 | 3.381 |
Langlopend | 534 | 129 | 2 | 450 | 1.134 | 2.249 |
Kortlopend | 150 | 254 | 396 | 122 | 210 | 1.132 |
Stand op 31 december 2017 | 684 | 383 | 398 | 572 | 1.344 | 3.381 |
2.2.6.5.1
A. Bodemsanering
De voorziening voor bodemsanering heeft betrekking op verwachte onvermijdbare kosten voor het reinigen van vervuilde terreinen. De Groep voert periodiek beoordelingen uit om vast te stellen of terreinen zijn vervuild. Op het moment dat vervuiling wordt geconstateerd worden de onvermijdbare kosten om te saneren ingeschat en voorzien. De stijging in de voorziening heeft betrekking op de acquisities.
B. Sloopkosten
In voorgaande jaren is een voorziening getroffen voor sloopkosten die het gevolg zijn van de sluiting van een locatie in Nederland. Op basis van de verwachte termijn waarbinnen de resterende voorziening zal worden aangewend, is deze geclassificeerd als kortlopend. De langlopende voorziening voor sloopkosten is getroffen voor een in gebruik zijnde activa en wordt naar verwachting aan het einde van de economische levensduur aangewend. De vrijval heeft betrekking op de heropening van de fabriek in Deventer.
C. Herstructurering
Gedurende het jaar is de herstructureringsvoorziening voor de financiële shared service centers op het continent gebruikt en het restant vrijgevallen. In 2018 is een nieuwe voorziening gevormd voor de reorganisatie van een verkoopkantoor in het Verenigd Koninkrijk.
D. Verlieslatende contracten
De vrijval van de voorziening voor verlieslatende contracten heeft betrekking op de beslissing om een opslaglocatie toch te blijven gebruiken tot het einde van het contract. De toevoegingen aan de voorzieningen hebben voornamelijk betrekking op een aantal verlieslatend termijncontracten voor verkoop als gevolg van prijsstijging in grondstoffen.
E. Overig
De overige voorzieningen hebben met name betrekking op juridische geschillen en claims.
Daarnaast is ForFarmers betrokken bij verschillende disputen waarvan de Groep van mening is dat de impact niet materieel is, hoogstwaarschijnlijk geen financiële impact als resultaat heeft of waarvan de omvang van de potentiële impact niet betrouwbaar is in te schatten (zie ook noot 36 betreffende niet in de balans opgenomen verplichtingen).
2.2.6.6 31. Handelsschulden en overige verplichtingen
In duizenden euro | 31 december 2018 | 31 december 2017 | |
Handelsschulden aan verbonden partijen | 37 | 2.847 | 1.893 |
Overige handelsschulden | 160.280 | 109.927 | |
Overlopende passiva | 87.669 | 88.814 | |
Handelsschulden | 250.796 | 200.634 | |
Belastingen (anders dan vennootschapsbelasting) en sociale lasten | 6.206 | 6.348 | |
Voorwaardelijke vergoeding | 6 | 19.211 | 8.255 |
Derivaten | 32A | 461 | - |
Putoptie verplichting | 6 | 32.279 | - |
Overige verplichtingen | 58.157 | 14.603 | |
Totaal | 308.953 | 215.237 | |
Langlopend | 41.258 | 8.255 | |
Kortlopend | 267.695 | 206.982 | |
Totaal | 308.953 | 215.237 | |
De toename van de handelsschulden en overige verplichtingen wordt voornamelijk veroorzaakt door acquisities. Het totale effect van acquisities en desinvesteringen bedraagt €85,7 miljoen.
De toename van de voorwaardelijke vergoeding heeft met name betrekking op de overnames van Tasomix, Maatman, Van Gorp en Algoet. De putoptie verplichting heeft betrekking op de overname van Tasomix en betreft een langetermijnverplichting die contant is gemaakt met een discontovoet hoger dan 10%. Voor meer informatie over de overnames wordt verwezen naar noot 6.
De overlopende passiva hebben onder andere betrekking op nog te ontvangen facturen en nog te betalen personeelskosten.
Informatie over de voor de Groep relevante valuta- en liquiditeitsrisico's is toegelicht in noot 32C.