Eigen vermogen en verplichtingen

2.2.6.1 26. Eigen vermogen

A. Aandelenkapitaal en agio

In duizenden euro Gewone aandelen (aantal) Bedrag
  31 december 2018 31 december 2017 31 december 2018 31 december 2017
 
Gewone aandelen - nominale waarde €0,01 106.261.040 106.261.040 144.617 144.617
Prioriteitsaandeel - nominale waarde €0,01 1 1 - -
 
Uitstaand op 31 december - volgestort 106.261.041 106.261.041 144.617 144.617

Op 15 april 2016 is besloten de statuten van de Vennootschap te wijzigen en de juridische vorm van de Vennootschap om te zetten in een naamloze vennootschap en de nominale waarde van de aandelen verlaagd van €1,00 tot €0,01 per aandeel, met een ingangsdatum van 23 mei 2016. Op 31 december 2018, bestaat het aandelenkapitaal uit 106.261.040 gewone aandelen en 1 prioriteitsaandeel. Per balansdatum waren alle aandelen uitgegeven en volgestort. Het agio bestaat uit het positieve verschil tussen de uitgifteprijs en de nominale waarde van uitgegeven aandelen.

De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft op 26 april 2017 ForFarmers gemachtigd om gedurende een periode van 18 maanden een inkoopprogramma van eigen aandelen te starten voor (a) een bedrag dat ligt tussen de €40 miljoen en €60 miljoen om onder meer de balans van de Groep efficiënter te maken en (b) aanvullend aandelen in te kopen voor de uitvoering van medewerkersparticipatieplannen. De Groep heeft in 2018 802.291 aandelen (2017: 5.747.993) ingekocht voor een bedrag van €8,1 miljoen (2017: €56,7 miljoen) (inclusief kosten inkoop). Hiervan zijn 179.579 aandelen (2017: 358.465) voor een bedrag van €1,8 miljoen (2017: 3,0 miljoen) als certificaten heruitgegeven ten behoeve van de medewerkersparticipatieplannen, waarmee het saldo inkoop eigen aandelen €60,0 miljoen (2017: €53,7 miljoen) (inclusief kosten inkoop) bedraagt. Gedurende 2018 heeft de Groep het inkoopprogramma eigen aandelen afgesloten. 

(i) Gewone aandelen

Alle houders van gewone aandelen zijn gelijkgerechtigd. De houders van deze aandelen zijn gerechtigd tot het dividend dat wordt betaald en zijn gerechtigd tot het uitbrengen van een stem per aandeel in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van de Vennootschap. Op de aandelen die door de Vennootschap zelf worden gehouden wordt geen dividend uitgekeerd en wordt geen stemrecht uitgeoefend.

(ii) Prioriteitsaandeel

Het prioriteitsaandeel wordt gehouden door Coöperatie FromFarmers U.A. Als gevolg van de aandelen in eigen bezit van de Vennootschap kon de Coöperatie FromFarmers U.A. op de meest recente peildatum van 1 januari 2019 voor 48,5% van de totaal op gewone aandelen uit te brengen stemmen het stemrecht uitoefenen (zie noot 1). Daarnaast kon de Coöperatie steminstructie geven met betrekking tot de door Stichting Beheer- en Administratiekantoor gehouden aandelen (7,4%), waarmee de Coöperatie FromFarmers U.A. in totaal een stembelang van 55,9% heeft. Als prioriteitsaandeelhouder geldt dat Coöperatie FromFarmers U.A.:
 (i)       een aanbevelingsrecht heeft voor vier van de zes leden van de Raad van Commissarissen;

(ii)      na overleg met de Raad van Commissarissen een commissaris als voorzitter kan benoemen;

(iii)     een goedkeuringsrecht heeft met betrekking tot de besluiten van de Raad van Bestuur omtrent:

  1. het verplaatsen van het hoofdkantoor van de Vennootschap buiten Oost-Nederland (Gelderland en Overijssel);

  2. een belangrijke verandering van de identiteit of het karakter van de Vennootschap of onderneming ten gevolge van (1) overdracht van de onderneming of vrijwel de gehele onderneming aan een derde of (2) het aangaan of verbreken van duurzame samenwerking van de Vennootschap of een dochtermaatschappij met een andere rechtspersoon of vennootschap dan wel als volledig aansprakelijke vennoot in een commanditaire vennootschap of vennootschap onder firma, indien deze samenwerking of verbreking van ingrijpende betekenis is voor de Vennootschap;

  3. het nemen of afstoten van een deelneming in het kapitaal van een vennootschap ter waarde van ten minste een derde van het eigen vermogen volgens de balans met toelichting of, indien de Vennootschap een geconsolideerde balans opstelt, volgens de geconsolideerde balans met toelichting volgens de laatst vastgestelde jaarrekening van de Vennootschap, door haar of een dochtermaatschappij;

  4. het wijzigen van de statuten van de Vennootschap;

  5. het aangaan van een fusie of splitsing.

Voor de voorwaarden voor het houden van het prioriteitsaandeel en de bijzondere zeggenschapsrechten die daaraan verbonden zijn in het geval dat stemrecht en/of steminstructie voor minder dan 50% kan worden uitgeoefend of gegeven, wordt verwezen naar de Verklaring inzake Corporate Governance.

Het prioriteitsaandeel is geclassificeerd als eigen vermogen, omdat aan het aandeel geen verplichting is verbonden om geldmiddelen in te brengen en geen verrekening vereist in een variabel aantal van de eigenvermogensinstrumenten van de Vennootschap.

B. Aard en doel van reserves

(i) Reserve eigen aandelen

De reserve voor de (certificaten van) aandelen die de Vennootschap in haar eigen kapitaal houdt bestaat uit de kosten van verwerving van deze (certificaten van) aandelen. De (certificaten van) aandelen in eigen bezit worden in mindering gebracht op het eigen vermogen toerekenbaar aan aandeelhouders.

De (certificaten van) aandelen in eigen bezit worden verantwoord tegen kostprijs, welke wordt gevormd door de marktprijs op de dag van verwerving, waarbij de nominale waarde van de aangekochte (certificaten van) aandelen wordt gedebiteerd ten laste van de reserve eigen aandelen. Indien (certificaten van) aandelen in eigen beheer weer worden verkocht wordt de nominale waarde van de aandelen gecrediteerd ten gunste van de reserve eigen aandelen. Ieder verschil tussen de nominale waarde en de marktprijs wordt verantwoord als een correctie op de reserve ingehouden winsten.

Gedurende het boekjaar verwierf de Vennootschap 802.291 van haar eigen aandelen als onderdeel van het inkoopprogramma eigen aandelen en teneinde in staat te zijn certificaten toe te kennen aan medewerkers in het kader van het medewerkersparticipatieplan. Per 31 december 2018, hield de Groep 6.092.004 van de (certificaten van) aandelen in de Vennootschap in eigendom.

In 2017 verwierf de Vennootschap 5.747.993 van haar eigen (certificaten van) aandelen als onderdeel van het inkoopprogramma eigen aandelen en teneinde in staat te zijn certificaten toe te kennen aan medewerkers in het kader van het mede­werkers­participatieplan. Naast de inkoop van het genoemde aantal aandelen zijn ook de 358.465 aandelen aangewend voor het werknemers­participatieplan die verworven waren ten behoeve van het voormalige liquiditeitsverschaffer contract (SNS) dat op 24 mei 2016 is afgelopen in verband met de openbare beursnotering op die datum. Per 31 december 2017, hield de Groep 5.469.292 van de (certificaten van) aandelen in de Vennootschap in eigendom.

De mutatie in de aandelen in eigen bezit kan als volgt worden samengevat:

De mutatie in de reserve eigen aandelen
  Aantal aandelen Nominale waarde in duizend euro
  2018 2017 2018 2017
 
Stand op 1 januari 5.469.292 77.580 55 1
Terugkoop werknemersparticipatieplan 186.502 301.560 - -
Heruitgifte werknemersparticiptatieplan -179.579 -358.465 - -
Inkoop eigen aandelen 615.789 5.446.433 6 54
Aanpassing nominale waarde aandelen - - - -
Overige mutaties - 2.184 - -
 
Stand op 31 december 6.092.004 5.469.292 61 55

De overige mutaties 2017 hebben betrekking op certificaten van aandelen die verrekend zijn met openstaande vorderingen.

(ii) Reserve omrekeningsverschillen

De reserve omrekeningsverschillen omvat alle valutaverschillen op vreemde valuta die ontstaan door activiteiten van buitenlandse deelnemingen. De daling van deze reserve per 31 december 2018 is het gevolg van de devaluatie van het Britse pond, deels ongedaan gemaakt door de revaluatie van de Poolse zloty.

(iii) Reserve kasstroomafdekkingen

De reserve kasstroomafdekkingen omvat het effectieve deel van de cumulatieve nettomutatie in de reële waarde van kasstroomafdekkingsinstrumenten, in afwachting van latere verwerking in het resultaat op het moment dat de afgedekte kasstromen het resultaat raken. Dit betreft met name het resultaat op derivaten voor de aankoop van Tasomix en de afgesloten dieselhedges.

(iv) Overige reserves en ingehouden winsten

De overige reserves worden aangehouden door de Vennootschap op grond van statutaire bepalingen. 
De ingehouden winsten worden gevormd door het saldo van winsten die niet zijn uitgekeerd aan de aandeelhouders.

Ten aanzien van dividendbesluiten wordt verwezen naar de statutaire resultaatbestemmingsregeling in de overige gegevens.

Voor een verdere detaillering van de overige reserves en ingehouden winsten wordt verwezen naar noot 48, eigen vermogen bij de toelichting van de enkelvoudige jaarrekening.

C. Dividend

De Vennootschap heeft de volgende dividenden vastgesteld en uitgekeerd:

Uitbetaald in het jaar
In duizenden euro 2018 2017
 
€0,30 per in aanmerking komend gewoon aandeel (2017: €0,24) 30.053 25.716
 
  30.053 25.716

Het dividend wordt bepaald op basis van het per jaareinde aantal aandelen in omloop ter hoogte van 100,2 miljoen (2017: 100,8 miljoen). In overeenstemming met de dividendprocedure wordt het te betalen dividend verrekend met uitstaande debiteuren en vorderingen op de Coöperatie FromFarmers U.A. (€1,0 miljoen in 2018), waardoor het in 2018 betaalde dividend uitkomt op €29,5 miljoen (inclusief €0,4 miljoen dividend aan de minderheidsaandeelhouder van Thesing GmbH). De ingekochte aandelen zijn niet dividend gerechtigd.

Na de balansdatum heeft de Directie de volgende dividenden voorgesteld. Voor de dividenden is geen verplichting opgenomen en er zijn geen fiscale gevolgen voor de Vennootschap.

Voorgesteld over het jaar
In duizenden euro noot 2018 2017
 
€0,30 per in aanmerking komend gewoon aandeel (2017: €0,30) 48 30.051 30.238
 
    30.051 30.238

Het totale dividend van €30.051 duizend bestaat uit een dividend van €28.360 duizend en een speciaal dividend van €1.691 duizend.

Change layout to 1 column

D. Niet-gerealiseerde resultaten geaccumuleerd in de reserves, na belasting

    Toe te rekenen aan aandeelhouders van de Vennootschap    
In duizenden euro noot Reserve omrekenings- verschillen Reserve kasstroom- afdekkingen Overige reserves en ingehouden winsten Totaal Minder- heids- belangen Totaal niet-gerealiseerde resultaten
2018              
Herwaardering van toegezegd-pensioenverplichtingen 15B , 16B - - 9.864 9.864 - 9.864
Buitenlandse activiteiten - valuta omrekeningsverschillen 16B -961 - - -961 - -961
Kasstroomafdekkingen - effectieve deel van reële waardeveranderingen 16B - -330 - -330 - -330
Kasstroomafdekkingen - geherclassificeerd naar de winst-en-verliesrekening / balans 16B - -566 - -566 - -566
Deelnemingen verwerkt volgens de 'equity'-methode - aandeel in niet-gerealiseerde resultaten 16B - - -11 -11 - -11
Totaal   -961 -896 9.853 7.996 - 7.996
 
 
2017              
Herwaardering van toegezegd-pensioenverplichtingen 15B , 16B - - 4.168 4.168 - 4.168
Buitenlandse activiteiten - valuta omrekeningsverschillen 16B -2.083 - - -2.083 - -2.083
Kasstroomafdekkingen - effectieve deel van reële waardeveranderingen 16B - 6 - 6 - 6
Kasstroomafdekkingen - geherclassificeerd naar de winst-en-verliesrekening / balans 16B - -33 - -33 - -33
Deelnemingen verwerkt volgens de 'equity'-methode - aandeel in niet-gerealiseerde resultaten 16B - - 5 5 - 5
Totaal   -2.083 -27 4.173 2.063 - 2.063

2.2.6.2 27. Alternatieve prestatiemaatstaven

De Directie heeft ‘onderliggende kengetallen’ gedefinieerd als prestatiemaatstaf, aangezien zij van mening is dat deze maatstaf relevant is voor een begrip van de financiële prestaties van de Groep. Deze prestatiemaatstaven worden zowel op geconsolideerd als ook op Operationeel Segment niveau gevolgd. Management gelooft dat deze onderliggende kengetallen een beter beeld geven van de bedrijfsontwikkeling en financiële prestaties van ForFarmers, omdat ze de impact van materiële posten elimineren, welke worden beschouwd als eenmalig, en die niet direct gerelateerd zijn aan de operationele prestaties van ForFarmers. De onderliggende kengetallen worden gerapporteerd op het niveau van EBITDA, EBIT en winst voor aandeelhouders.

Vier verschillende eliminaties zijn gedefinieerd:

 

i) Bijzondere waardeverminderingen op materiële en immateriële vaste activa; ii) Bedrijfscombinaties en Verkoop van activa en belangen, inclusief het disconteringseffect/reële waardewijzigingen op earn-out regelingen en opties, dividend met betrekking tot minderheidsbelangen bij geanticipeerde acquisities, en desinvestering gerelateerde kosten; iii) Herstructurering; en iv) Overig, bestaand uit andere eenmalige niet-operationele effecten.

Onderliggende kengetallen zijn geen gedefinieerde prestatiemaatstaven binnen IFRS. De definitie van de Groep van onderliggende EBIT(DA) en onderliggende winst voor aandeelhouders van de onderneming over het boekjaar is mogelijk niet vergelijkbaar met gelijknamige prestatiemaatstaven en toelichtingen van andere entiteiten. ForFarmers heeft eerder de doelstelling afgegeven voor de middellange termijn ten aanzien van een gemiddelde jaarlijkse onderliggende EDITDA groei van in de 'mid single digits' bij gelijkblijvende koersen.

Change layout to 1 column

2018
In duizenden euro IFRS Bijzondere waarde- verminderingen Bedrijfscombinaties en Verkoop van activa en belangen Herstructurering Overig Totaal APM items(2) Onderliggende(2)
 
EBITDA(1) 103.920 - 4.920 -149 -904 3.867 100.052
EBIT 75.932 569 4.920 -149 -904 4.435 71.497
Financieringslasten   - -2.316 - - -2.316  
Belastingeffect   -142 -1.205 28 160 -1.159  
Winst toe te rekenen aan Aandeelhouders van de Vennootschap 58.590 427 1.399 -121 -744 961 57.629
Winst per aandeel in euro(3) 0,58 - 0,01 - -0,01 - 0,58
 
 
2017
In duizenden euro IFRS Bijzondere waarde- verminderingen Bedrijfscombinaties en Verkoop van activa en belangen Herstructurering Overig Totaal APM items(2) Onderliggende(2)
 
EBITDA(1) 101.649 - 363 -160 - 203 101.446
EBIT 74.022 -1.932 363 -160 - -1.729 75.751
Financieringslasten   - -88 - - -88  
Belastingeffect   266 -76 45 - 235  
Winst toe te rekenen aan Aandeelhouders van de Vennootschap 58.554 -1.666 199 -115 - -1.582 60.136
Winst per aandeel in euro(3) 0,56 -0,02 - - - -0,02 0,58
 
(1) EBITDA is bedrijfsresultaat exclusief afschrijvingen en amortisatie.
(2) Onderliggende maatstaven zijn alternatieve prestatiemaatstaven (APM) die niet door IFRS zijn gedefinieerd. Deze maatregelen worden gebruikt omdat de Groep van mening is dat deze een beter perspectief bieden op de bedrijfsontwikkeling en prestaties van ForFarmers.
(3) Winst per aandeel toe te rekenen aan de aandeelhouders van de Vennootschap. Exclusief het effect van het inkoopprogramma eigen aandelen zou de onderliggende winst per aandeel in 2018 €0,56 zijn geweest.

Change layout to 2 columns

De APM posten in 2018 bestaan uit:

Bijzondere waardeverminderingen
  • €0,6 miljoen (€0,4 miljoen na belasting) terugname van een bijzondere waardevermindering uit 2014 op de (tweede) fabriek in Deventer, die opnieuw in gebruik is genomen voor de productie van niet-genetisch gemodificeerd (non-GGO) voer.
Bedrijfscombinaties en Verkoop van activa en belangen
  • €4,5 miljoen (€3,4 miljoen na belasting) incidentele bate in verband met de verkoop van de akkerbouwactiviteiten in Nederland;
  • €0,4 miljoen (€0,3 miljoen na belasting) ontvangen nabetaling inzake de verkoop van Adaptris (Verenigd Koninkrijk);
  • €0,5 miljoen (€0,5 miljoen na belasting) gerelateerd aan de oprenting van de uitgestelde betalingen voor de overname van VleutenSteijn, Maatman, Van Gorp en Tasomix;
  • €1,8 miljoen (€1,8 miljoen na belasting) gerelateerd aan de oprenting van de optieregeling verplichting voor de overname van Tasomix.
Herstructurering
  • €0,1 miljoen (€0,1 miljoen na belasting) herstructureringskosten met betrekking tot een verkoopkantoor in het Verenigd Koninkrijk.
Overig
  • €0,9 miljoen (€0,7 miljoen na belasting) toevoeging aan de (niet actieve) Toegezegde Pensioen regeling in het Verenigd Koninkrijk als gevolg van een uitspraak van het Hooggerechtshof over gelijke pensioenrechten voor mannen en vrouwen.
 

De APM posten in 2017 bestaan uit:

Bijzondere waardeverminderingen
  • €1,9 miljoen (€1,7 miljoen na belasting) bijzondere waardevermindering van een fabriek als gevolg van het supply chain optimalisatieplan in het Verenigd Koninkrijk.
Bedrijfscombinaties en Verkoop van activa en belangen
  • €0,3 miljoen (€0,2 miljoen na belasting) boekwinst op de verkoop van Adaptris (Verenigd Koninkrijk);
  • €0,1 miljoen (€0,1 miljoen na belasting) boekwinst op de verkoop van overige vaste bedrijfsmiddelen in Nederland;
  • €0,1 miljoen (€0,1 miljoen na belasting) gerelateerd aan de oprenting van de uitgestelde betaling voor de overname van VleutenSteijn.
Herstructurering
  • €0,2 miljoen (€0,1 miljoen na belasting) herstructureringskosten voor de introductie van een financieel shared service center voor continentaal Europa.

2.2.6.3 28. Kapitaalmanagement

ForFarmers maakt bij de bewaking van haar vermogenspositie gebruik van het rendementscijfer rendement op het gemiddeld geïnvesteerd vermogen. Dit rendementscijfer is gedefinieerd als de onderliggende EBIT(DA) in verhouding tot het gemiddeld geïnvesteerd vermogen (het 12-maands gemiddelde van de som van het eigen vermogen en langlopende verplichtingen gecorrigeerd voor geldmiddelen en kasequivalenten, bankschulden, activa aangehouden voor verkoop en deelnemingen verwerkt volgens de 'equity'-methode). Het gemiddeld geïnvesteerd vermogen bedraagt in 2018 €434,5 miljoen (2017: €417,0 miljoen) en het EBITDA rendement op het gemiddeld geïnvesteerd vermogen bedroeg 23,0% (2017: 24,3%). Deze ratio wordt per cluster berekend en maakt de clusters beter vergelijkbaar. Het EBIT rendement op het gemiddeld geïnvesteerd vermogen bedroeg 16,4% (2017: 18,2%).

 
Financiering

De lange termijn doelstelling van ForFarmers is om de verhouding netto schuld ten opzichte van de genorma­liseerde EBITDA maximaal 2,5 te laten bedragen. De genormaliseerde EBITDA wordt gedefinieerd conform de convenantbepalingen in de financieringsovereenkomst met de banken, waarvoor wordt verwezen naar noot 29. De netto schuld-genormaliseerde EBITDA ratio per 31 december 2018 en 31 december 2017 kan als volgt worden weergegeven:

Change layout to 1 column

In duizenden euro noot 2018 2017
 
Leningen en overige financieringsverplichtingen 29 55.503 44.536
Bankschulden 24 13.307 49.690
Minus: geldmiddelen en kasequivalenten 24 -51.756 -161.297
 
Netto schuld   17.054 -67.071
 
Bedrijfsresultaat voor afschrijving, amortisatie en bijzondere waardevermindering (EBITDA)   103.920 101.649
Aanpassingen zoals vastgelegd in de financieringsovereenkomst   7.137 142
 
Genormaliseerde EBITDA   111.057 101.791
 
Leverage ratio (verhouding netto schuld - genormaliseerde EBITDA)   0,15 -0,66
Interest coverage ratio (verhouding bedrijfsresultaat - netto rentelasten op leningen)   -70,96 -72,36

Change layout to 2 columns

Deze lange termijn doelstelling is lager dan de in het financieringsarrangement vereiste ratio, zie noot 29. ForFarmers heeft in het boekjaar voldaan aan alle financieringsconvenanten.

Inkoopprogramma eigen aandelen

De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft op 26 april 2017 ForFarmers gemachtigd om gedurende een periode van 18 maanden een inkoopprogramma van eigen aandelen te starten.

 

Het totaal aantal aandelen dat volgens het inkoopprogramma eigen aandelen is ingekocht bedraagt 6.062.222 aandelen (exclusief inkoop ten behoeve van de participatieplannen), voor een totaalbedrag van €60,0 miljoen, zie noot 26A voor meer informatie.

2.2.6.4 29. Leningen en overige financieringsverplichtingen

In duizenden euro noot 31 december 2018 31 december 2017
 
Bankleningen zonder zekerheden   39.083 44.429
Bankleningen met zekerheden 29C 10.220 -
Financiële-leaseverplichtingen   186 79
Leningen van verbonden partijen   3.051 -
 
Totaal langlopend   52.540 44.508
 
Bankleningen zonder zekerheden   131 -
Bankleningen met zekerheden 29C 2.432 -
Financiële-leaseverplichtingen   400 28
 
Totaal kortlopend   2.963 28

 

De financieringsovereenkomst die in 2014 is afgesloten heeft geen kortlopende aflossingsverplichtingen per 31 december 2018 (31 december 2017: idem). Voor informatie inzake de financieringsovereenkomst wordt verwezen naar de subparagraaf 'Multicurrency revolving facility agreement'.

Informatie over de blootstelling van de Groep aan rente-, vreemde valuta- en liquiditeitsrisico's is toegelicht in noot 32.

Change layout to 1 column

A. Voorwaarden en aflossingsschema

De voorwaarden voor de uitstaande leningen kunnen als volgt worden weergegeven:

  Valuta Nominale rente Jaar van afloop Nominale waarde 31 december 2018 Boekwaarde 31 december 2018 Nominale waarde 31 december 2017 Boekwaarde 31 december 2017
In duizenden euro   %          
 
Bankleningen zonder zekerheden (variabele rente) GBP LIBOR + 0.7% 2020 39.456 39.214 45.086 44.429
Bankleningen met zekerheden (variabele rente) PLN WIBOR + 0.85% - 1.2% 2019 - 2027 12.286 12.285 - -
Bankleningen met zekerheden (variabele rente) EUR EURIBOR + 1.6% 2019 367 367 - -
Financiële-leaseverplichtingen GBP 4.2% - 7.9% 2019-2021 107 72 147 107
Financiële-leaseverplichtingen PLN 3.7% - 4.2% 2022 533 514 - -
Leningen van verbonden partijen PLN 3.8% 2021 3.051 3.051 - -
 
Totaal rentedragende verplichtingen       55.800 55.503 45.233 44.536

Change layout to 2 columns

B. Bankleningen zonder zekerheden

(i) Multicurrency revolving facility agreement

De Groep heeft in 2014 een financieringsovereenkomst (multicurrency revolving facility agreement) afgesloten met ABN AMRO Bank, Rabobank, Lloyds Bank en BNP Paribas welke vrij van zekerheden is. De overeenkomst heeft een looptijd tot 31 januari 2020. Het bedrag van de financiering bedraagt €300 miljoen, bestaande uit een leningsfaciliteit van €200 miljoen en een rekening courant faciliteit van €100 miljoen, waarvan per 31 december 2018 nominaal £35,0 miljoen (€39,1 miljoen) (31 december 2017: £40,0 miljoen (€44,4 miljoen) werd gebruikt. Het rentepercentage op de financiering is gebaseerd op Euribor en/of Libor (afhankelijk van de valuta waarin bedragen zijn getrokken onder de faciliteit) plus een marge tussen 0,7% en 1,6%. De marge hangt af van de leverage ratio; op basis van de ratio in 2018 bedraagt deze marge 0,7% (2017: 0,7%).

Convenantrichtlijnen

Bestaande richtlijnen voor de financiële ratio’s:

  • Leverage ratio, die wordt bepaald door de netto schuld gedeeld door genormaliseerde EBITDA. De leverage ratio mag niet meer bedragen dan 3,0; waarbij gedurende maximaal drie niet opeenvolgende halfjaarsperioden tijdens de kredietovereenkomst de ratio tussen 3,0 en 3,5 mag liggen.
  • Interest coverage ratio, die wordt bepaald door het resultaat uit bedrijfsactiviteiten (EBIT) te delen door de netto-rentelasten en niet tussen nul en 4,0 mag zijn.

Netto schuld betekent het totale bedrag van alle schulden aan kredietinstellingen en andere financiers (inclusief financiële leaseovereenkomsten) minus geldmiddelen en kasequivalenten.

EBITDA betekent het bedrijfsresultaat (EBIT) vermeerderd met het bedrag van de amortisatie en afschrijvingen op activa..

Genormaliseerde EBITDA betekent, met betrekking tot een bepaalde periode, de EBITDA in die periode:

  • inclusief EBITDA van een verworven onderneming gedurende de desbetreffende periode voor het deel van die periode voorafgaand aan het moment van acquisitie;
  • exclusief EBITDA toerekenbaar aan een Groepsmaatschappij (of enig onderdeel van de Groep) verkocht tijdens de desbetreffende periode voor het deel voorafgaand aan de datum van verkoop tenzij de verkoopprijs met betrekking tot deze verkoop nog niet in de desbetreffende periode is ontvangen, in welk geval de EBITDA van de verkochte onderneming of activiteit in de genormaliseerde EBITDA zal worden opgenomen, met dien verstande dat wanneer de verkoopprijs deels is ontvangen in de relevante periode een proportioneel deel van de EBITDA van de verkochte onderneming of activiteit zal worden opgenomen in de genormaliseerde EBITDA;
  • inclusief, op aanwijzing door de Groep, buitengewone kosten die zijn opgetreden in de relevante periode en samenhangen met de integratie van een verworven onderneming of met de kosten van ontvlechting bij de verkoop van een onderneming met dien verstande dat het totale bedrag van zulke kosten het bedrag van €25,0 miljoen niet overschrijdt gedurende de looptijd van de overeenkomst en het bedrag van €10,0 miljoen niet overschrijdt in een boekjaar. De Groep dient in dit geval een compliance certificaat in te dienen waarop de specificatie van deze buitengewone kosten wordt weergegeven.
 

Netto rentelasten betekent het netto bedrag van de financiële baten minus rente, commissie, fees, kortingen en andere financiële lasten verantwoord in de relevante periode in overeenstemming met de van toepassing zijnde verslaggevingsregels.

Per 31 december 2018 was de leverage ratio positief en de interest coverage ratio negatief conform de van toepassing zijnde verslaggevingsregels. Per 31 december 2017 waren zowel de leverage ratio als de interest coverage ratio negatief. Hiermee voldoet ForFarmers zowel per 31 december 2018 als per 31 december 2017 volledig aan de voorwaarden en condities van de convenanten.

(ii) Overige leningen zonder zekerheden

ForFarmers Thesing, Duitsland, heeft een financieringsovereenkomst met de Bremer Landesbank, vrij van zekerheden, met een maximum bedrag van €6 miljoen. Van deze faciliteit wordt per balansdatum voor €1,8 miljoen gebruik gemaakt (per 31 december 2017 werd van deze faciliteit geen gebruik gemaakt).

C. Bankleningen met zekerheden

De bankleningen met zekerheden ter hoogte van €12,7 miljoen hebben betrekking op de in 2018 geacquireerde entiteiten Voeders Algoet (België) en Tasomix (Polen). Ten behoeve van deze leningen zijn de volgende zekerheden verstrekt:

Voeders Algoet -  ING Bank

  • Mandaat pandrecht op roerende goederen.

Tasomix  - Credit Agricole, PKO BP S.A.

  • Stille verpanding op de vorderingen voor een totaalbedrag van €3,5 miljoen (PLN 15 miljoen).
  • Hypothecaire zekerheid op vastgoed voor een totaalbedrag van €20,9 miljoen (PLN 89,7 miljoen).
  • Pandrecht op de bedrijfsinventaris en voorraden.

Change layout to 1 column

D. Financiële lease verplichtingen

Financiële lease verplichtingen kunnen als volgt worden weergegeven:

  31 december 2018 31 december 2017
In duizenden euro Toekomstige minimale leasebetalingen Rente Contante waarde van minimale leasebetalingen Toekomstige minimale leasebetalingen Rente Contante waarde van minimale leasebetalingen
 
Minder dan 1 jaar 427 27 400 39 11 28
Tussen 1 en 5 jaar 213 27 186 108 29 79
Meer dan 5 jaar - - - - - -
 
Totaal 640 54 586 147 40 107

De stijging van de toekomstige lease betalingen wordt veroorzaakt door de Tasomix acquisitie. 

E. Aansluiting van mutaties in verplichtingen met kasstromen uit financieringsactiviteiten

In duizenden euro noot Leningen en overige financierings- verplichtingen Financiële lease- verplichtingen Reserves Overige reserves en ingehouden winsten Onverdeeld resultaat Minder- heids- belangen Totaal
Stand op 1 januari 2018   44.429 107 -5.747 207.781 58.554 4.629  
Mutaties in kasstroom uit financieringsactiviteiten
Opbrengst uit in- en verkoop van eigen aandelen   - - -6 -5.873 - - -5.879
Opbrengst uit verkoop van eigen aandelen met betrekking tot het medewerkersparticipatieplan   - - - 1.503 - - 1.503
Terugkoop van eigen aandelen met betrekking tot het medewerkersparticipatieplan   - - - -2.192 - - -2.192
Betalingen uit hoofde van financiële-leaseverplichtingen   - -1.115 - - - - -1.115
Opname leningen   1.608 - - - - - 1.608
Terugbetaling banklening   -5.928 - - - - - -5.928
Betaling van afwikkeling derivaten   - - - -81 - - -81
Betaald dividend 26 - - - -29.077 - -400 -29.477
Totaal mutaties in kasstroom uit financieringsactiviteiten   -4.320 -1.115 -6 -35.720 - -400 -41.561
Effect van valutakoers- en omrekeningsverschillen op geldmiddelen   -120 30 - - - - -90
Mutaties in reële waarde   460 - - - - - 460
Nieuwe financiële-leaseverplichtingen   - 125 - - - - 125
 
Overige mutaties / Gerelateerd aan verplichtingen
Verwerving dochteronderneming 6 14.468 1.439 - - - - 15.907
Totaal verplichtingen gerelateerde overige mutaties   14.808 1.594 - - - - 15.907
Verrekend dividend 26C - - - -976 - - -976
Totaal eigen vermogen gerelateerde overige mutaties   - - -1.857 68.905 36 937 68.021
Stand op 31 december 2018   54.917 586 -7.610 239.990 58.590 5.166  
 
In duizenden euro noot Leningen en overige financierings- verplichtingen Financiële lease- verplichtingen Reserves Overige reserves en ingehouden winsten Onverdeeld resultaat Minder- heids- belangen Totaal
Stand op 1 januari 2017   45.564 214 -3.583 229.816 53.260 4.880  
Mutaties in kasstroom uit financieringsactiviteiten
Opbrengst uit in- en verkoop van eigen aandelen   - - -54 -53.504 - - -53.558
Opbrengst uit verkoop van eigen aandelen met betrekking tot het medewerkersparticipatieplan   - - - 2.335 - - 2.335
Terugkoop van eigen aandelen met betrekking tot het medewerkersparticipatieplan   - - - -3.151 - - -3.151
Betalingen uit hoofde van financiële-leaseverplichtingen   - -130 - - - - -130
Betaald dividend   - - - -24.672 - -1.000 -25.672
Totaal mutaties in kasstroom uit financieringsactiviteiten   - -130 -54 -78.992 - -1.000 -80.176
Effect van valutakoers- en omrekeningsverschillen op geldmiddelen   -1.628 -7 - - - - -1.635
Mutaties in reële waarde   493 - - - - - 493
 
Overige mutaties / Gerelateerd aan verplichtingen
Verwerving dochteronderneming 6 - 30 - - - - 30
Totaal verplichtingen gerelateerde overige mutaties   - 30 - - - - 30
Verrekend dividend 26C - - - -1.044 - - -1.044
Totaal eigen vermogen gerelateerde overige mutaties   - - -2.110 58.098 5.294 749 62.031
Stand op 31 december 2017   44.429 107 -5.747 207.878 58.554 4.629  

2.2.6.5 30. Voorzieningen

2018
In duizenden euro Bodemsanering Sloopkosten Herstructurering Verlieslatende contracten Overig Totaal
 
Stand op 1 januari 2018 684 383 398 572 1.344 3.381
Verworven via bedrijfscombinaties 150 - - - 180 330
In boekjaar getroffen voorzieningen 32 39 227 1.137 297 1.732
In boekjaar vrijgevallen voorzieningen -88 -220 -134 -453 -213 -1.108
In boekjaar gebruikte voorzieningen - - -285 -597 -270 -1.152
Effect van discontering 6 3 - 2 8 19
Overige mutatie - - - - 199 199
Translatie verschillen - - -2 - -3 -5
 
Stand op 31 december 2018 784 205 204 661 1.542 3.396
 
Langlopend 784 129 - - 1.111 2.024
Kortlopend - 76 204 661 431 1.372
 
Stand op 31 december 2018 784 205 204 661 1.542 3.396

2017
In duizenden euro Bodemsanering Sloopkosten Herstructurering Verlieslatende contracten Overig Totaal
 
Stand op 1 januari 2017 791 371 1.518 583 2.082 5.345
In boekjaar getroffen voorzieningen - 129 344 414 275 1.162
In boekjaar vrijgevallen voorzieningen -100 - -46 -53 -41 -240
In boekjaar gebruikte voorzieningen -7 -117 -1.386 -380 -953 -2.843
Effect van discontering - - - 8 - 8
Translatie verschillen - - -32 - -19 -51
 
Stand op 31 december 2017 684 383 398 572 1.344 3.381
 
Langlopend 534 129 2 450 1.134 2.249
Kortlopend 150 254 396 122 210 1.132
 
Stand op 31 december 2017 684 383 398 572 1.344 3.381

2.2.6.5.1

A. Bodemsanering

De voorziening voor bodemsanering heeft betrekking op verwachte onvermijdbare kosten voor het reinigen van vervuilde terreinen. De Groep voert periodiek beoordelingen uit om vast te stellen of terreinen zijn vervuild. Op het moment dat vervuiling wordt geconstateerd worden de onvermijdbare kosten om te saneren ingeschat en voorzien. De stijging in de voorziening heeft betrekking op de acquisities.

B. Sloopkosten

In voorgaande jaren is een voorziening getroffen voor sloopkosten die het gevolg zijn van de sluiting van een locatie in Nederland. Op basis van de verwachte termijn waarbinnen de resterende voorziening zal worden aangewend, is deze geclassificeerd als kortlopend. De langlopende voorziening voor sloopkosten is getroffen voor een in gebruik zijnde activa en wordt naar verwachting aan het einde van de economische levensduur aangewend. De vrijval heeft betrekking op de heropening van de fabriek in Deventer.

C. Herstructurering

Gedurende het jaar is de herstructureringsvoorziening voor de financiële shared service centers op het continent gebruikt en het restant vrijgevallen. In 2018 is een nieuwe voorziening gevormd voor de reorganisatie van een verkoopkantoor in het Verenigd Koninkrijk.

D. Verlieslatende contracten

De vrijval van de voorziening voor verlieslatende contracten heeft betrekking op de beslissing om een opslaglocatie toch te blijven gebruiken tot het einde van het contract. De toevoegingen aan de voorzieningen hebben voornamelijk betrekking op een aantal verlieslatend termijncontracten voor verkoop als gevolg van prijsstijging in grondstoffen.

E. Overig

De overige voorzieningen hebben met name betrekking op juridische geschillen en claims. 

Daarnaast is ForFarmers betrokken bij verschillende disputen waarvan de Groep van mening is dat de impact niet materieel is, hoogstwaarschijnlijk geen financiële impact als resultaat heeft of waarvan de omvang van de potentiële impact niet betrouwbaar is in te schatten (zie ook noot 36 betreffende niet in de balans opgenomen verplichtingen).

 

2.2.6.6 31. Handelsschulden en overige verplichtingen

In duizenden euro   31 december 2018 31 december 2017
 
Handelsschulden aan verbonden partijen 37 2.847 1.893
Overige handelsschulden   160.280 109.927
Overlopende passiva   87.669 88.814
Handelsschulden   250.796 200.634
Belastingen (anders dan vennootschapsbelasting) en sociale lasten   6.206 6.348
Voorwaardelijke vergoeding 6 19.211 8.255
Derivaten 32A 461 -
Putoptie verplichting 6 32.279 -
Overige verplichtingen   58.157 14.603
 
Totaal   308.953 215.237
 
Langlopend   41.258 8.255
Kortlopend   267.695 206.982
 
Totaal   308.953 215.237

De toename van de handelsschulden en overige verplichtingen wordt voornamelijk veroorzaakt door acquisities. Het totale effect van acquisities en desinvesteringen bedraagt €85,7 miljoen. 

De toename van de voorwaardelijke vergoeding heeft met name betrekking op de overnames van Tasomix, Maatman, Van Gorp en Algoet. De putoptie verplichting heeft betrekking op de overname van Tasomix en betreft een langetermijnverplichting die contant is gemaakt met een discontovoet hoger dan 10%. Voor meer informatie over de overnames wordt verwezen naar noot 6.

De overlopende passiva hebben onder andere betrekking op nog te ontvangen facturen en nog te betalen personeelskosten.

Informatie over de voor de Groep relevante valuta- en liquiditeitsrisico's is toegelicht in noot 32C.